Tại Sao Mặt Đường Hầm Luôn Dùng Bê Tông Xi Măng Thay Vì Nhựa?
Hôm qua, một người bạn hỏi tôi câu rất thú vị: Tại sao mặt đường trong các hầm đường bộ luôn là bê tông xi măng mà không phải đường nhựa? Là kỹ sư cầu đường, tôi thấy đây là vấn đề thực tế và quan trọng, nên chia sẻ góc nhìn chuyên sâu.
Lý do chính: An toàn cháy nổ là yếu tố số một
Đúng là chi phí ban đầu làm mặt đường bê tông xi măng (BTXM) đắt hơn đường nhựa (bê tông nhựa asphalt). Nhưng trong hầm, người ta chấp nhận đầu tư lớn vì an toàn cháy nổ tuyệt đối.
Nhựa đường làm từ bitum - sản phẩm dầu mỏ, dễ cháy và tạo khói đen dày đặc, độc hại. Trong không gian kín hẹp của hầm, nếu cháy, mặt đường nhựa sẽ thành "nhiên liệu" nuôi lửa, khiến cứu hộ và thoát hiểm bất khả thi. Bê tông xi măng thì hoàn toàn không cháy, loại bỏ rủi ro này triệt để.
Độ bền cao và tiết kiệm bảo trì lâu dài
Hầm là "nút thắt cổ chai" giao thông, đóng cửa sửa chữa là ác mộng gây tê liệt hệ thống.
- Tuổi thọ BTXM: 30-40 năm hoặc hơn, ít cần đại tu.
- Đường nhựa: Chỉ 10-15 năm phải cào bóc, thảm lại.
Chi phí gián tiếp từ gián đoạn giao thông còn đắt hơn nhiều, nên BTXM là lựa chọn "làm một lần, dùng cả đời".
Chịu tải tốt, không lún vệt bánh xe
Trong hầm, xe tải nặng thường di chuyển chậm, đặc biệt khi leo dốc. Đường nhựa mềm dễ biến dạng, tạo vằn hằn lún vệt bánh xe (rutting). BTXM là tấm cứng, phân bổ tải đều, miễn nhiễm hoàn toàn với vấn đề này.
Hiệu quả chiếu sáng và chất lượng không khí vượt trội
Màu xám sáng của BTXM phản xạ ánh sáng tốt hơn màu đen của nhựa, giúp tiết kiệm điện chiếu sáng và thông gió - khoản chi lớn trong vận hành hầm.
Ngoài ra, nhựa đường bay hơi VOCs (hợp chất hữu cơ dễ bay hơi) gây mùi hắc, ô nhiễm không khí kín. BTXM thì trơ, không phát thải gì.
Có quy định quốc tế cấm đường nhựa trong hầm không?
Không có luật cấm tuyệt đối, nhưng các tổ chức uy tín đưa ra khuyến cáo mạnh mẽ và ràng buộc kỹ thuật, đặc biệt với hầm dài.
PIARC (Hiệp hội Đường bộ Thế giới)
Nhấn mạnh rủi ro: Nhựa đường là vật liệu cháy, tăng nhiên liệu cháy và khói độc. Nếu dùng, phải thiết kế PCCC tính thêm lượng khói, nhiệt từ mặt đường.
NFPA 502 (Tiêu chuẩn PCCC Mỹ)
Yêu cầu tính "Tốc độ tỏa nhiệt thiết kế" (HRR). Dùng nhựa đường làm HRR tăng vọt, buộc hệ thống chữa cháy (quạt, phun nước) phải "khủng" và đắt đỏ hơn nhiều.
Chỉ thị Châu Âu 2004/54/EC
Yêu cầu phân tích rủi ro toàn diện cho hầm dài >500m. Sau thảm họa Mont Blanc (1999), châu Âu ưu tiên BTXM cho an toàn bị động.
Với hầm dài (>1.000m), khói lan nhanh hơn người chạy bộ. Dùng nhựa đường đòi hỏi PCCC chủ động tốn kém, nên BTXM là lựa chọn bất khả chiến bại.
Tóm lại, dù đầu tư ban đầu cao, BTXM đảm bảo an toàn, bền vững và tiết kiệm lâu dài cho hầm đường bộ.
